जनकपुरको जादुई विवाह (भाग–२)

​नयन परेवा हराएपछि गुरुजी काकालाई निद्रा लागेन । उनी रातभरि एक्लै पीपलको रूखमा बसिरहे । बिहान उज्यालो भएपछि, घामको पहिलो किरणमा उनले जमिनमा एउटा चम्किलो चीज देखे ।

​त्यो, हिजो राति  उडेको चाँदीको धूलो थियो, जुन नयनले पछाडि छाडेको थियो । ​गुरुजी काका बिस्तारै तल झरे । उनले धूलोको एक कण आफ्नो चुच्चोले उठाए । यो धूलो अरू साधारण धूलो जस्तो थिएन ।

​"यो त सपनाको धूलो हो !" गुरुजी काकाले चकित हुँदै सोचे- "यो धूलो जसको पखेटामा टाँसिन्छ, उसले केवल वर्तमानका कुराहरू मात्र होइन, धेरै पुरानो बितेका सम्झनाहरू र भविष्यका सपनाहरू पनि देख्न सक्छ । नयनले त्यही धूलोको शक्तिले गर्दा सीता माताको पुरानो कुरा सुन्न सकेको रहेछ !"

​काकाले बुझे- नयन हतारमा कुनै गन्तव्यमा जाँदै थिएन, ऊ त सत्यको खोजमा हिँडेको थियो ।

​गुरुजी काकाले त्यसपछि नयनले भनेको अर्को कुरा सम्झे- "मलाई नदेखिने धागोले तान्छ... मैले त्यो धागोको पहिलो टुप्पो पत्ता लगाउनुपर्छ ।"

​काकाले आफ्नो आँखा बन्द गरे र गहिरो ध्यान दिए । उनी ज्ञानी काग थिए, त्यसैले उनले मनको आँखाले सबै कुरा देख्न सक्थे । ​उनले मनको आँखाले देखे- संसारमा हरेक मान्छे र हरेक घटना एउटा पातलो, चम्किलो धागोले जोडिएको रहेछ । यो धागोलाई 'प्रेमको बन्धन' भनिन्थ्यो । विवाह भनेको यही धागोलाई बलियो गरी बाँध्नु हो ।

​गुरुजी काकाले बुझे, नयनले खोजेको धागोको पहिलो टुप्पो कुनै भौतिक चीज थिएन- ​"पहिलो टुप्पो भनेको त 'कारण' पो रहेछ !"

गुरुजी काकाले गुनगुनाए- "हरेक विवाहको खुसीको पछाडि कुनै न कुनै पुरानो कारण लुकेको हुन्छ । सीता र रामको विवाह, केवल एउटा विवाह थिएन; त्यो त एउटा ठूलो धर्मको स्थापना गर्ने कारण थियो ।"

​नयनले खोजेको धागोको टुप्पोले यही भन्न खोजेको थियो कि आजको खुसीको सुरुवात पुरानो समयमा भएको कुनै सङ्कल्प वा वाचाबाट भएको थियो ।

​त्यसपछि गुरुजी काकाले सबैभन्दा रहस्यमय कुरा सम्झे- रातमा सुनिएको सीता माताको टुटिसकेको चुराको आवाज ।

​गुरुजी काकालाई थाहा थियो, सीता माताको विवाह एउटा ठूलो उत्सव थियो, सबैभन्दा खुसीको पल । त्यस्तो बेला टुटिसकेको चुराको आवाज किन आयो ?

​काकाले फेरि ध्यान गरे । उनले टुट्नुको अर्थ खोजे ।

​चुरा भनेको विवाहको प्रतीक हो, खुसी र सौभाग्यको चिन्ह हो । जब त्यो टुट्छ, यसले बलिदान वा ठूलो पीडा देखाउँछ ।

​"ए ! मैले बुझेँ !" गुरुजी काका अचानक कराए; "नयनले सुनेको त्यो आवाज, विवाहको खुसीको बीचमा आएको भविष्यको दुःखको सङ्केत रहेछ !"

​सीता र रामको जीवनमा धेरै प्रेम थियो तर धेरै दुःख र परीक्षा पनि आउनेवाला थियो । उनीहरूले आफ्नो प्रेमलाई बचाउन धेरै बलिदान दिनुपर्ने थियो । 

​त्यो टुटिसकेको चुराको आवाजले भन्दै थियो- "यो खुसी आज पूर्ण छ तर यो प्रेमको लागि धेरै ठूलो मूल्य चुकाउनुपर्छ ।"

​नयन परेवा, चाँदीको धूलोको शक्तिले गर्दा, राम-सीताको खुसीको विवाहमा भविष्यको पीडाको आवाज सुन्न पुगेको रहेछ !

​गुरुजी काकाले अन्तिममा नयनको मननीय वाक्य सम्झे; "प्रेमको कथा तब मात्र पूरा हुन्छ, जब खुसीको पलमा पनि एक आत्माले अर्को आत्मालाई गहिरोसँग याद गरिरहेको हुन्छ ।"

​नयनले यो भन्नुको अर्थ यो थियो कि साँचो प्रेम त्यो होइन जुन केवल खुसीमा रमाउँछ । साँचो प्रेम त त्यो हो, जसले दुःखमा पनि एक-अर्कालाई बिर्सँदैन । राम र सीताको प्रेम यस्तै थियो- उनीहरूले भविष्यमा जतिसुकै दुःख सहे पनि एकअर्कालाई सधैँ सम्झिरहनेछन् ।

​ "अनि त्यो, जसको चुराको आवाज अझै गुन्जिरहेको छ, उसले कसलाई बिर्सियो र आजको खुसीको विवाहमा पनि याद गरिरहेको होला त ?" ​यस प्रश्नको जवाफ गुरुजी काकाले आफैँलाई दिए ।

​"कसैले कसैलाई बिर्सिएको होइन ! त्यो आवाज त प्रकृतिको थियो, समयको थियो । त्यो आवाजले भन्दै थियो- 'हे राम र सीता ! तिमीहरूको प्रेम यति ठूलो छ कि संसारले तिमीहरूको बलिदानलाई सधैँ याद गरिरहनेछ, जुन तिमीहरूले प्रेमको रक्षाका लागि दियौ !'
 त्यो आवाजले कसैलाई याद गरिरहेको थिएन, त्यसले त सबैलाई याद दिलाइरहेको थियो!"

​गुरुजी काकाको मन अब शान्त भयो । उनले बुझे- नयन परेवा कुनै एउटा ठाउँमा गएन, ऊ त त्यो रहस्यलाई बुझेर सत्यको प्रकाशमा विलय भएको रहेछ ।

​त्यसपछि गुरुजी काकाले त्यो चाँदीको धूलोलाई पीपलको रूखको फेदमा राखिदिए र हरेक विवाह पञ्चमीको रातमा, त्यो रूखमुनि बसेर, हरेक जोडीलाई त्यो पुरानो रहस्यको कथा सुनाउने निर्णय गरे ।

क्रमशः ....

---

श्री जनता मा.वि. (प्राविधिक) गोलबजार-४, सिरहा ।