आँखा बन्द गर्न सिकौं ! (बालकथा)

एक दिन बिहान सबेरै थियो । चराहरू चिरबिर गाइरहेका थिए । आकाशमा हल्का सुनौलो रङ छरिएको थियो ।

सानो गाउँमा बस्ने एक जना चञ्चले बालक थियो- बालकृष्ण । ऊ कहिले ओर्लन्थ्यो, कहिले चढ्थ्यो, कहिले चिच्याउँथ्यो, कहिले हाँस्थ्यो ।

तर आज ऊ अलिक अचम्ममा परेको थियो ।

बाबाले भन्नु भएको थियो- "अबदेखि हामी बिहान उठ्नेबित्तिकै ध्यान बस्नेछौं ।"

"ध्यान ?" बालकृष्णको निधार खुम्चियो ।

"त्यो के हो बाबा ?"

बाबा हाँस्नुभयो, "आजदेखि तिमीलाई सिकाउँछु ।"

०००
बाबाले एउटा बाक्लो दरी ओछ्याउनुभयो । आफू ढाड सिधा पारेर, आँखा बन्द गरेर बस्नुभयो ।

"हेर्नुस् न, बाबा ! तपाईं निदाउनु भयो कि क्या हो ?"

बाबा फेरि हाँस्नुभयो, "यो निद्रा होइन बाबु, ध्यान हो । ध्यान गर्दा शरीर शान्त हुन्छ । मन पनि रमाउँछ ।"

बालकृष्ण टाउको कन्याउँदै बस्यो ।

"आज म पनि गर्छु !" ऊ ढुक्क भएर बस्न खोज्यो । तर, हात गोडा फिँजिन थाले । खुट्टा दुख्न थाल्यो । आँखा खोल्न मन लाग्यो ।

"बाबा, किन आँखा बन्द गर्नुपर्छ ?"

बाबाले धैर्यपूर्वक भन्नुभयो- "जब आँखा बन्द गर्छौं, तब बाहिरी संसार देखिन्न । अनि आफ्नो भित्री संसार सम्झन सजिलो हुन्छ ।"

"भित्री संसार ?"

"हाम्रो मुटु, हाम्रो सास, हाम्रो सम्झना, यी सबै भित्र हुन्छन् नि । आँखाले बाहिर हेर्छ । त्यसैले बन्द गर्दा भित्रको कुरा देख्न सकिन्छ ।"

बालकृष्णले एकछिन सोच्यो; "अनि ढाड किन सिधा बस्ने ?"

बाबा सम्झाइरहनुभयो; "ढाड सिधा राख्दा श्वास सजिलै आउँछ । नशा खुल्छन् । अनि हाम्रो शरीर त साँच्चै चमत्कार हो है !"

बालकृष्ण मुस्कुरायो; "अनि त्यो हातको मुद्रा के हो ?"

"त्यो ज्ञान मुद्रा हो ।" औंला देखाउँदै बाबाले बताउनुभयो; "यसले स्मरण शक्ति बढाउँछ, अहङ्कार र लोभ कम गर्छ । र, हामी भित्रको ऊर्जासँग जोडिन्छौं ।"

बालकृष्णले चोर औँला र बुढी औँला जोड्यो। बाँकी तीनवटा सोझ्यायो; "यो पो मज्जाको खेलजस्तो !"

अनि बाबा भन्न थाल्नुभयो; "अब लामो र गहिरो सास लिने ।"

बालकृष्णले आँखा बन्द गर्‍यो । उसले गहिरो सास फेर्‍यो । सास सँगै उसको मन पनि अलिक शान्त भयो ।

"अब भन, यो सास कहाँबाट आउँछ ?"

"नाकबाट !" बालकृष्णले झटपट भन्यो।

"हो नि ! तर ध्यान गर्दा हामी सासलाई महसुस गर्छौं । सासमा ध्यान दिएपछि मन यताउता  घुम्दैन ।"

त्यसपछि बाबाले ‘ॐ’ भनिरहनुभयो । आवाजले पेट, छाती, टाउको कम्पित भयो ।

बालकृष्णको मनमा मिठास भरियो ।

"बाबा, यो त जादुजस्तो छ !"

"हो बाबु, ध्यान जादु होइन तर जीवनको रहस्य बुझ्ने सिँढी हो ।"

त्यसपछि बाबाले गुरुको स्मरण गर्नुभयो; "गुरु भनेको देखिने भगवान हुन् । उहाँलाई सम्झँदा ज्ञानको ढोका खुल्छ । हामी झन् सजग बन्छौं ।"

बालकृष्ण टाउको झुकाउँदै गुरुलाई सम्झ्यो ।

उसको मुटु एक्कासि आनन्दित भयो ।

ध्यान सकियो । बालकृष्णले आँखा खोल्यो; "बाबा ! मैले आज धेरै नयाँ कुरा सिक्न पाएँ !"

बाबाले माया गर्दै भने; "ध्यान भनेको सुत्नु होइन । आफूलाई चिन्नु हो । अब तिमीलाई थाहा भयो ?"

बालकृष्ण मुस्कायो; "अब म हरेक बिहान ध्यान गर्छु । अनि हाम्रा साथीहरूलाई पनि सिकाउँछु ।"

त्यस दिनदेखि बालकृष्ण ध्यानमा बस्न थाल्यो ।

ऊ हाँसोमा थोरै गम्भीर भयो । स्वरमा थोरै शान्त भयो । झर्कोफर्कोमा पनि धैर्य राख्न सिक्यो ।

ऊ अब आफूलाई सम्झन सक्थ्यो । सास लिन, आँखा बन्द गर्न र गुरुलाई सम्झेर रमाउन थालेको थियो ।

ऊ सानो थियो तर उसले ठूलो कुरा सिकेको थियो; "आँखा बन्द गर्दा संसार देख्न सजिलो हुन्छ !"

---

२०८२ साउन २२