५–८ वर्षका बालबालिकाको कल्पनाशक्ति र विकासलाई जगाउने कथाका किताबहरू

कथाका किताबहरू बालबालिकाको कल्पनाशक्ति, भाषा विकास, नैतिक शिक्षा र भावनात्मक बुद्धिमत्ता निर्माण गर्न अत्यन्त प्रभावकारी उपकरण हुन् ।

५ देखि ८ वर्षसम्मका बालबालिकाका लागि उपयुक्त किताबहरू छान्न र सही रूपमा प्रयोग गर्न सकेमा सिकाइ रमाइलो र अर्थपूर्ण हुन्छ ।

यो लेखमा नयाँ शिक्षक र अनुभवी शिक्षक दुबैलाई सहयोग पुर्‍याउने उद्देश्यले कथाका किताबहरू छनोट र प्रयोग गर्ने उपायहरू प्रस्तुत गरिएको छ ।

१. उमेर अनुसार बुझ्नुपर्ने कुरा (५–८ वर्ष)
यस उमेर समूहका बालबालिका भाषा र पढ्ने क्षमतामा तीव्र प्रगति गरिरहेका हुन्छन् । रमाइला पात्रहरू र कल्पनाशील कथाहरू मन पराउँछन् । सरल नैतिकता र जीवनमूल्य बुझ्न थाल्छन् । चित्र र अन्तक्रियात्मक शैलीबाट धेरै सिक्छन् ।

२. उपयुक्त किताब कसरी छान्ने ?
५–६ वर्षका लागि चित्रसहितको सरल भाषा भएको किताब छनोट गर्नुहोस् । विषयवस्तुमा मित्रता, जनावर, जिज्ञासा र राम्रो व्यवहार समावेश हुनुपर्छ । भाषा विकासका लागि दोहोरो र लयात्मक शब्दहरू उपयोगी हुन्छन् ।

६–७ वर्षका लागि सरल प्लट भएको र पुनरावृत्त वाक्य समावेश गरिएको किताब प्रयोग गर्नुहोस् । रमाइला र साहसी पात्रहरू हुने किताब बालबालिकाले बढी रुचाउँछन्  ।

७–८ वर्षका लागि थोरै चित्रसहितको छोटो अध्याय भएको किताब छान्नुहोस् । किताबले भावना, समस्या समाधान, नैतिक शिक्षा जस्ता गहिरा विषय उजागर गर्न सक्छ ।

३. कक्षामा कथाका किताब प्रयोग गर्ने तरिका
कथा पढ्नुअघि किताबको शीर्षक, लेखक र विषयबारे जानकारी दिनुहोस् । विद्यार्थीहरूलाई कथा केको बारेमा हुन सक्छ भनेर अनुमान गर्न लगाउनुहोस् । कथालाई विद्यार्थीको दैनिक जीवन वा सिकाइसँग जोड्नुहोस् ।

कथा पढ्दाखेरी अभिव्यक्तिपूर्ण र चाखलाग्दो स्वरमा पढ्नुहोस् । “अब के होला जस्तो लाग्छ ?” वा “पात्रलाई कस्तो महसुस भयो होला ?” जस्ता प्रश्नहरू गरेर अन्तर्कृया गर्नुहोस् । चित्रहरू देखाउँदै कथा बुझ्न सजिलो बनाउनुहोस् ।

कथा पढिसकेपछि त्यसबाट प्राप्त सन्देशबारे छलफल गर्नुहोस् । “तिमीलाई कहिल्यै पात्रजस्तै महसुस भएको थियो ?” भन्नेजस्ता गहिरा प्रश्नहरू सोध्नुहोस् । चित्र बनाउने, अभिनय गर्ने वा पुनःकथन गर्ने जस्ता सिर्जनात्मक काममा सहभागी गराउनुहोस् ।

४. कथा आधारित गतिविधिहरू
कथा अनुक्रमण : विद्यार्थीलाई कथाका घटनाहरूलाई सही क्रममा मिलाउन लगाउनुहोस् । 

पात्रहरूका कठपुतली : कागजबाट पात्र बनाइ नाटक गर्न लगाउनुहोस् ।

नैतिकता कर्नर : कथाबाट प्राप्त सन्देश लेखेर वा चित्र बनाएर कक्षामा झुण्ड्याउनुहोस् । 

कथा विस्तार : कथाको अर्को अध्याय कल्पना गरेर लेख्न वा भन्न लगाउनुहोस् ।

कथाका किताबहरू पढाउनु केवल कथावाचन होइन– यो बालबालिकाको कल्पनाशक्ति, मूल्यबोध र संवाद सीप विकास गर्ने एउटा साझा अनुभव हो ।

शिक्षक नयाँ हुन् वा अनुभवी- कथाको सहायताले कक्षा झन् चाखलाग्दो, संवादमूलक र सिकाइमुखी बन्न सक्छ ।