विद्यार्थीसँग राष्ट्रगानका रचयिता व्याकुल माइला (भिडियो)

 

भाइबहिनीहरू तपाईंहरूले ‘सयौं थुँगा फूलका हामी एउटै माला नेपाली’ राष्ट्रगान हरेक दिन गाइरहनुभएकै छ । 

तपाईंहरूलाई थाहा छ, यो राष्ट्रगानका रचनाकार व्याकुल माइला हुनुहुन्छ । व्याकुल माइलाको वास्तविक नाम प्रदीपकुमार राई हो । उहाँ ओखलढुङ्गाको मानेभन्ज्याङ गाउँपालिका वडा नं.६ हिलेपानी दुधकोशी किनार सोक्मटार गाउँमा जन्मिनुभएको हो ।

दुधकोशीपारि खोटाङ जिल्ला जोडिएको छ । यो सिमाना जोडिएको ठाउँ हलेसी तुवाचुङ नगरपालिका वडा नं. १ मा पर्दछ ।

संयोगले व्याकुल माइला हलेसी तुवाचुङ नगरपालिका वडा नं. २ दाम्ली गाउँमा रहेको दाम्ली माध्यमिक विद्यालयमा पुग्नुभयो । खासमा वाम्बुले राई भाषाको २५औं कविता प्रतियोगिताको प्रमुख अतिथि भएर जानुभएको थियो । व्याकुल माइलाको मातृभाषा वाम्बुले हो ।

विद्यालयको आँगनमा कविता प्रतियोगिता सम्पन्न हुनुभन्दा अघिल्लो दिन मंसिर १९ गते विद्यार्थी साथीहरू र गुरुगुरुआमाहरूले व्याकुल माइलालाई स्वागत गर्नुभयो । अनि सबैजना एकसाथ राष्ट्रगान गाउनुभयो ।

निमित्त प्रधानाध्यापक तीर्थराज खड्काले विद्यालयको परिचय दिँदै स्वागत मन्तव्य व्यक्त गर्नुभयो । दाम्ली प्राथमिक विद्यालय भनेर २०४६ वैशाखबाट यो विद्यालयमा कक्षा १ सञ्चालन गरिएको हो । स्थानीयबासीको सहयोग लिएमा बाँस र खरको छानो लगाएर ३५ जना विद्यार्थीलाई लिएर पढाइ सुरु गरिएको थियो ।

‘तत्कालीन राष्ट्रिय पञ्चायतका सदस्य परशुराम राईबाट यो विद्यालय उपलब्ध भएको हो,’ प्रधानाध्यापक खड्का भन्नुहुन्छ, ‘तत्कालीन पञ्चायत व्यवस्थामा यस वडाका वडाध्यक्ष टेकबहादुर खड्काले स्वीकृति गराएर ल्याउनुभयो । तत्कालीन विद्यालय व्यवस्थापन समितिको अध्यक्ष चन्द्रबहादुर राई हुनुहुन्थ्यो ।’ 

तत्कालीन प्रधानाध्यापक अमृत राई र विद्यालय व्यवस्थापन समिति अध्यक्ष धनसुन्दर राईको नेतृत्वले २०५३ सालदेखि कक्षा ६ सम्म सञ्चालन भएको थियो । २०६३ सालदेखि प्रस्तावित माध्यमिक विद्यालय कक्षा ९ सम्म सञ्चालन भयो । वडा नं.१ र २ का विभिन्न गाउँबाट विद्यार्थी पढ्न आउनुहुन्छ । बाल कक्षादेखि कक्षा १० सम्म २ सय ६५ जना विद्यार्थी पढ्नुहुन्छ । उहाँहरूलाई १५ जना गुरुगुरुआमाले पढाउनुहुन्छ । 

दुर्गममा रहेको यस विद्यालय समुद्री सतहदेखि करिब १६ सय मिटर उचाइमा रहेको छ । यहाँ खानेपानीको समस्या छ । ‘हरेक घर–परिवारले टाढाबाट सामुहिक धाराबाट पानी बोकेर ल्याउनुपर्छ,’ प्रधानाध्यापक खड्का भन्नुहुन्छ, ‘यो नै हाम्रो ठूलो समस्या हो ।’ 

विद्यालयमा इन्टरनेटको व्यवस्था छ । विद्यालयमा दुईवटा कम्प्युटर रहे पनि विद्यार्थीलाई इन्टरनेट प्रयोग गरेर पढाउने गरिएको छैन । ब्रिटिस गोरर्खा वेलफेयर ट्रस्टको सहयोगमा तीनवटा एकतले र भूकम्प प्राधिकरणको सहयोगमा एउटा आधुनिक विद्यालय भवन निर्माण गरिएका छन् भने एउटा निर्माणाधीन अवस्थामा छ । विद्यालयसँग स्वास्थ्य चौकी रहेको छ ।

विद्यालयको परिचयसँगै विद्यार्थी साथीहरूले फूलमाला, फूलको गुच्छा लिएर राष्ट्रगानका रचयिता व्याकुल माइलालाई स्वागत गर्नुभयो । 
व्याकुल माइलाले भन्नुभयो, ‘राष्ट्रगानको म निमित्त मात्र हो, १२ सय ७२ जनामा मेरो सिर्जना छानिएको हो, यो राष्ट्रले बनाएको हो । २०६२/६३ को जनआन्दोलन र दस वर्षे जनयुद्धबाट निर्माण भएको हाम्रो साझा आवाज हो । म पनि तल दुधकोशी किनारमा जन्मे, हुर्केको हो । आज तपाईंहरूको सामु राष्ट्रियगानको रचनाकार भएर उभिएको मान्छे तपाईंहरू जस्तै हो । तपाईंहरूको भन्दा बेसी नै दुःख, संघर्ष र कामहरू गरेको हो ।’ 

उहाँले आफू चार कक्षा पढ्दै गर्दाको कथा सुनाउनुभयो । आफूले माटो छोएर कहिल्यै विदेश नजाने कसम खाएको सुनाउनुभयो । राष्ट्रलाई माया गर्न र समृद्ध तुल्याउनुपर्छ भन्नुभयो । अनि ‘बाबा हो पढ्नू है’ शीर्षक कविता सुनाउनुभयो ।